Dynamika rynku sprawia, że innowacyjność, której naturalną konsekwencją jest zmiana, nabiera coraz większego znaczenia. Poziom innowacyjności firmy jest obecnie postrzegany nie tylko jako sposób uzyskania przewagi konkurencyjnej na rynku, ale coraz częściej jako warunek pozostania na nim.

Zgodnie ze współczesną definicją, proponowaną przez podręcznik Oslo, innowacja rozumiana jest jako „wdrożenie nowego lub znacząco udoskonalonego produktu (wyrobu lub usługi) lub procesu, nowej metody marketingowej, lub nowej metody organizacyjnej w praktyce gospodarczej, organizacji miejsca pracy lub stosunkach z otoczeniem [Podręcznik Oslo, Zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji, Wydanie trzecie, Wspólna publikacja OECD i Eurostatu, s. 48].

European Foundation for Quality Management natomiast definiuje innowację jako praktyczną transformację idei w nowe produkty, usługi, procesy, systemy i społeczne wzajemne oddziaływania. Stwarza nowy strumień wartości, który satysfakcjonuje właścicieli i powoduje podtrzymanie wzrostu. Tworzy pracę, podnosi jakość życia, podtrzymuje ciągły rozwój społeczności. Innowacja nie jest ograniczona do „wysokich technologii”. Rozwija się prężnie we wszystkich wymiarach gospodarki i społeczeństwa [http://www.efqm.org/, EFQM Framework for Innovation, 2005]

Innowacja, by przynosiła wymierne korzyści, musi być efektywnie przygotowana, wdrożona i traktowana całościowo. W działania innowacyjne muszą być zaangażowani wszyscy pracownicy przedsiębiorstwa oraz podmioty zewnętrzne współpracujące z nim.

Innowacja winna być rozumiana jako system, który zależy od wielkości i specyfiki przedsiębiorstwa, obszaru na jakim prowadzi działalność, ilości zaangażowanych osób i ich wiedzy, przeznaczonych środków finansowych i rodzaju innowacji. Zgodnie z tym podejściem wyróżnić można czynniki, które wpływają na powstanie innowacji w przedsiębiorstwie.

 Rys. 1. Czynniki wpływające na powstawanie innowacji w przedsiębiorstwie

Źródło: opracowanie na podstawie [Pomykalski A., Zarządzanie innowacjami, PWN, Warszawa 2001, s. 64]

Innowacje dotyczą więc różnych sfer działalności przedsiębiorstwa, a poszczególne rozwiązania innowacyjne przyczyniają się do całościowej – radykalnej strategii przedsiębiorstwa. Oszacowanie potencjału innowacyjnego przedsiębiorstwa musi posiadać charakter wielostronny i systemowy. Dlatego autorzy niniejszego badania potraktowali innowacje zgodnie z podziałem proponowanym w Podręczniku Oslo i proponują metodykę badania innowacyjności, wyróżniając [Podręcznik Oslo, Zasady gromadzenia i interpretacji danych dotyczących innowacji, Wydanie trzecie, Wspólna publikacja OECD i Eurostatu, s. 50 – 53]:

Innowacje procesowe – czyli innowacje w obrębie procesu lub wdrożenie nowej lub znacząco udoskonalonej metody produkcji lub dostawy (także dotyczące logistyki). Do tej kategorii zalicza się znaczące zmiany w zakresie technologii, urządzeń oraz/lub oprogramowania, a także znacząco udoskonalone metody tworzenia i świadczenia usłg.

Innowacje produktowe (i usługowe) – to wprowadzenie wyrobu lub usługi, które są nowe lub znacząco udoskonalone w zakresie swoich cech lub zastosowań. Zalicza się tu znaczące udoskonalenia pod względem specyfikacji technicznych, komponentów i materiałów, wbudowanego oprogramowania, łatwości obsługi lub innych cech funkcjonalnych czy też znaczące udoskonalenia w sposobie świadczenia usług (np. dodanie nowych funkcji lub cech).

Innowacje marketingowe – to wdrożenie nowej metody marketingowej wiążącej się ze znaczącymi zmianami w projekcie/konstrukcji produktu lub w opakowaniu, dystrybucji, promocji lub strategii cenowej.

Innowacje organizacyjne – to wdrożenie nowej metody organizacyjnej w przyjętych przez firmę zasadach działania, w organizacji miejsca pracy lub w stosunkach z otoczeniem. Zalicza się m.in. nowe procedury, nowy sposób organizacji miejsca pracy, stosunków z otoczeniem, nowe metody podziału zadań czy uprawnień decyzyjnych, nowe typy współpracy.